Istnieją różne podejścia terapeutyczne: psychodynamiczne, humanistyczne, poznawczo-behawioralne – w ramach których akcentowane są różne czynniki leczące.

Psychoterapia, niezależnie od szkoły terapeutycznej, pozwala m.in. na:

• rozpoznanie własnego sposobu funkcjonowania
• uwolnienie tłumionych uczuć
• uświadomienie swych potrzeb, pragnień
• zrozumienie i rozwiązanie wewnętrznych konfliktów
• uczenie się nowych, bardziej przystosowawczych reakcji i zachowań,
• efektywnej komunikacji
• budowanie satysfakcjonujących relacji z ludźmi

Ważną rolę w procesie terapii odgrywają pozytywne doświadczenia emocjonalne, poczucie bycia zrozumianym, wysłuchanym, nie ocenianym, życzliwość, akceptacja, empatia. Psychoterapia może mieć formę interwencji kryzysowej, krótkoterminowej bądź długoterminowej w zależności od tego, czy celem jest poradzenie sobie w sytuacji aktualnego kryzysu (np. choroba, śmierć, rozwód), praca nad objawem(np. lęk przed wystąpieniami publicznymi), nad konkretnym zachowaniem (np. uczenie się asertywności), czy też całościowa zmiana funkcjonowania.

Rolę terapeuty w procesie terapii można sprowadzić do stworzenia warunków do podjęcia odpowiedzialności za zmianę w życiu u osoby leczonej. Ostatecznym celem leczenia jest osiągnięcie satysfakcji, dobrostanu psychofizycznego i „poczucia, że moje życie jest takim, jakim bym chciał, żeby było”.